عضو شورای ناظر بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم مطرح كرد
نشریات دانشجویی پل ارتباطی اندیشه های دانشجویی و فضای رسانه ای
به گزارش پارسی کاو، عضو شورای ناظر بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم اظهار داشت: نشریات دانشجویی به عنوان پلی میان فضای رسانه ای دانشگاه و فضای صنعتی، همین طور به عنوان ارتباط دهنده اندیشه ها و باورهای دانشجویی، نقش به سزایی ایفا کرده اند.
سعید جلیلی، عضو شورای ناظر بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به اهمیت نشریات دانشجویی اظهار داشت: نشریات دانشجویی به عنوان پلی میان فضای رسانه ای دانشگاه و فضای صنعتی، همین طور به عنوان ارتباط دهنده اندیشه ها و باورهای دانشجویی، نقش به سزایی ایفا کرده اند. این نشریات پس از انقلاب و حتی پیش از آن، در انتقال اندیشه های بزرگان انقلاب به مخاطبان خود بسیار مؤثر بودند. در دوران جنگ تحمیلی، نشریات در قالب های مختلفی همچون روزنامه های دیواری و نشریات مکتوب فعالیت داشتند.
وی اضافه کرد: با ورود به دهه های ۷۰ و ۸۰، فعالیت نشریات دانشجویی به اوج خود رسید. در این دوره، کشور به دوران سازندگی خود بعد از جنگ تحمیلی وارد شده بود و فضای دانشگاهی نیز باتوجه به گسترش رشته های تحصیلی و افزایش تعداد دانشگاه ها، از ۲۴ تا ۲۵ دانشگاه به ۳۵۰۰ واحد آموزشی و مرکز آموزش عالی رسید. تعداد دانشجویان نیز به بالای ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر افزایش پیدا کرد. این گسترش علمی و دانشگاهی بستر مناسبی برای ایجاد نشریات دانشگاهی فراهم نمود که توانستند مخاطبان خاص خودرا در بین قشر دانشجو پیدا کنند.
این فعال دانشجویی بیان کرد: با گذشت زمان و ورود به دهه ۹۰، با پدیده اینترنت و عصر جدید ارتباطات مواجه شدیم. در این دوران، نشریات نتوانستند خودرا با شرایط جدید وفق دهند و متاسفانه خیلی از آنها لطمه دیدند.
عضو شورای ناظر بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم اظهار داشت: در اواخر دهه ۹۰، با شیوع بیماری کرونا، دانشگاه ها به مدت دو سال تعطیل شدند. این مساله ارتباط بین اهل قلم و نسل های مختلف را تحت تأثیر قرار داد و پیوندها شکسته شد. این شکست پیوند و مجازی شدن دانشگاه موجب شد که نشریات بالاتر از پیش گرفتار لطمه شوند و ما شاهد نقطه افول اصلی نشریات از نظر کمیت و کیفیت باشیم.
وی ادامه داد: حال در دوره پساکرونا و عصر ارتباطات قرار داریم. انتظارات و سلیقه های مخاطب مشخص شده است، اما چالش اصلی پیش روی ما، مسئله بخشنامه ها و ضوابطی است که در وزارت علوم، وزارت فرهنگ و شورای عالی انقلاب فرهنگی سال ها پیش مصوب شده اند. این چارچوب ها متناسب با شرایط روز نیستند. بعنوان مثال، اگر یک دانشجو بخواهد نشریه ای را در فضای تصویری رسانه های اجتماعی منتشر کند یا محتوای صوتی خودرا بصورت پادکست عرضه نماید، با چالش هایی مواجه خواهد شد؛ چونکه زمینه های چندرسانه ای اساساً از نظر قانونی پذیرفته نشده اند.
وی ادامه داد: نخستین چالش ما این است که بخشنامه ها و ضوابط بالادستی باید به رسمیت شناخته شوند که فعالیت دانشجویی در یک فضای چندرسانه ای، مشروعیت دارد. دوم اینکه، این ضوابط ثابت به مفهوم محدودیت برای رسانه های دانشجویی نیست؛ بلکه زمانی که این موارد پذیرفته می شوند، در مرحله بعدی باید از آنها حمایت هم کرد. در اینجا وارد بحث حمایتی می شویم. قبل از این، چاپ و تولید و تکثیر نشریات به مسئله کاغذ وابسته بود و نوسانات قیمت کاغذ و واردات آن تأثیر زیادی بر این پروسه داشت. حتی بالا و پایین شدن قیمت کاغذ بر هزینه چاپ و تولید نشریات اثر می گذارد.
این فعال دانشجویی بیان کرد: دانشجویان دو محل درآمد داشتند تا بتوانند حمایت و پشتیبانی لازم را برای توسعه نشریات خود جلب کنند. نخستین و مهم ترین حامی دانشجویان، کارشناسان نشریات و معاونت فرهنگی دانشگاه ها بودند. اما در سالیان اخیر، دانشجویان وقتی به کارشناسان مراجعه می کنند و درخواست حمایت دارند، گاهی با سفارش هایی مواجه می شوند که به آنها پیشنهاد می شود نشریات خودرا در قالب الکترونیکی تولید و منتشر کنند.
جلیلی معتقد می باشد مسئله ای که در اینجا وجود دارد، فهم ناصحیح برخی مسؤلان از فضای چندرسانه ای است. آنها تصور می کنند اگر نشریه ای در قالب یک PDF منتشر شود، هزینه تولید و انتشار آن کم می شود، در صورتیکه واقعیت خلاف این است. شما خودتان به عنوان رسانه گران می دانید که وقتی می خواهید وارد فضای تصویری شوید، به یک سناریو نویس خوب، تدوینگر ماهر و ابزارهای رسانه ای تولید محتوا نیاز دارید. این درک باید در مسؤلان دانشگاه ما ایجاد شود. اگر مقرر است به فرهنگ بها داده شود و باور داشته باشند که فرهنگ مانند هوا و اکسیژن برای فضای فکری دانشجویان مهم می باشد، پس باید به همان نسبت از نشریات حمایت های مالی و معنوی کنند.
وی ادامه داد: در مورد بحث بودجه نیز باید بگویم که بودجه نشریات دانشگاهی از محل بودجه فرهنگی تامین می شود و این بودجه باید ۵ درصد از کل بودجه هر دانشگاه را شامل شود. متاسفانه ما شاهدیم که همین بودجه ۵ درصدی نیز محقق نمی گردد. دلیل این عدم تحقق، مشخص نبودن ردیف های دانشگاهی در وزارت علوم و سایر دستگاه هاست. گاهی دیده می شود که این ردیف ها در محل های دیگری هزینه می شود؛ به عنوان مثال، بودجه آموزشی صرف امور دانشجویی یا بودجه فرهنگی به بخش آموزشی اختصاص می یابد.
این فعال حوزه دانشجویی اشاره کرد: ما خواهان شفافیت و عدالت در هزینه کرد دانشگاهی هستیم، چه بین خود دانشگاه و چه در درون دانشگاه میان معاونت ها و بخش های مختلف. همین طور باید سهم نشریات دانشگاهی به عنوان راهبران عرصه رسانه ای و فکری کشور مشخص باشد که چه مقدار از این ۵ درصد باید به نشریات دانشگاهی تخصیص یابد. متاسفانه تا امروز این مساله مشخص نبوده و احتمال می رود که در بودجه سال آینده، تلفیق ردیف ها تشدید شود؛ یعنی اگر بودجه ای برای غذای دانشجویی اختصاص داده شده، ممکنست با بودجه خدمات دانشجویی ترکیب شود و ردیف های دیگر نیز با یکدیگر ادغام شوند.
عضو شورای ناظر بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم اظهار داشت: این وضعیت موجب خواهد شد که مسئله شفافیت گرفتار چالش شود و وقتی شفافیت در بودجه تحت تأثیر قرار گیرد، به وضوح مسئله عدالت نیز مبتلا به اختلال خواهد شد. چگونه یک نشریه دانشگاهی به عنوان یک سازوکار و ساختار در دانشگاه می تواند زمانی که ببیند بین تشکل های مختلف، کانون ها و انجمن های علمی در تقسیم و اختصاص بودجه عدالت و شفافیتی وجود ندارد، به فعالیت خود ادامه دهد؟
جلیلی بیان کرد: نکته دیگر این است که نشریات باید از یک سری ضوابط انضباطی و محتوایی پیروی کنند که بعد از چاپ و نشر اعمال می شود. وقتی نشریات متوجه می شوند که باید در قالب این بخشنامه ها حرکت کنند اما از جانب دیگر حمایتی از آنها صورت نمی گیرد، ممکنست گرفتار سرخوردگی شوند. این سرخوردگی در وهله اول بر کیفیت کار آنها تأثیر منفی خواهد گذاشت و در وهله دوم، فضای گفتمانی و گفتگویی که باید در دانشگاه شکل بگیرد را مسدود خواهدنمود."
بگفته وی؛ تصور کنید دانشگاهی وجود داشته باشد که هیچ بستر مناسبی برای کرسی های آزاداندیشی نداشته باشد و فضایی برای بیان نظرات و انتشار محتوا فراهم ننموده باشد. در چنین شرایطی، وقتی قلم دانشجو بشکند و نشریاتش بسته شوند، در عمل فضایی ایجاد می شود که انرژی خلاقانه ای در آن متراکم می گردد. این انرژی جایی برای تخلیه شدن ندارد و تضارب افکار و آرا در آن محقق نمی گردد. در نهایت، این وضعیت منجر به وقوع حوادثی خواهد شد که قبل تر شاهد آن بوده ایم.
وی اضافه کرد: تا اینجای کار، هیچ مسئله سیاسی یا نقطه نزاع حزبی وجود ندارد؛ موضوع فقط ناشی از کم توجهی و عدم درک صحیح است. وقتی مدیریت منابع به درستی انجام نشود، سبب می شود که برخی زمینه های مفید و اثرگذار بسته شوند؛ بسترهایی که می توانند نشاط دانشجویی را بالا برند و تضارب و تقارب افکار و اندیشه ها را تسهیل کنند. وقتی ما این بسترها را می بندیم، بطور طبیعی فضایی ایجاد می نماییم که ممکنست با هر اتفاق کوچکی، گرفتار خلل و لطمه شود.
جلیلی معتقد می باشد ما همیشه با اعتراضات دانشجویی در حوزه غذا، انضباط و خوابگاه ها مواجه هستیم. اگر نگرش ما نسبت به مسائلی مانند خوابگاه های دانشجویی یا امنیت دانشجویی این باشد که آنها کم ارزش هستند و دانشجو فقط وظیفه دارد که بیاید درس بخواند و برود، در چنین شرایطی اگر به این مسایل پاسخ مناسب ندهیم، در نهایت به نتایجی مشابه حادثه اخیر خوابگاه دانشگاه و مشکلاتی که برای آن دانشجوی مرحوم، امیر محمد خالقی، پیش آمد، خواهیم رسید.
وی بیان کرد: علاج واقعه باید پیش از وقوع صورت گیرد. اگر امروز به فکر تامین امنیت خوابگاه ها، غذای دانشجویان، آرامش آنها و مهم تر از همه، فراهم کردن بستری برای اشاعه افکار و اندیشه هایشان نباشیم، این مشکلات جمع می شوند و متاسفانه ممکنست در یک مقطع زمانی خاص بروز پیدا کنند. باردیگر تاکید می کنم که این مسایل دلیلهای سیاسی و حزبی ندارند؛ بلکه عملکرد ماست که بطور ناخواسته بستری فراهم می آورد که ممکنست سبب سوءاستفاده و برهم ریختگی فضای علمی کشور شود.
جلیلی اشاره کرد: درباب فضای علمی کشور، باید اشاره کنم که نشریات دانشگاهی نقش برجسته ی در راهبری نهاد علم دارند. راهبری نهاد علم یعنی چه؟ یعنی آخرین دستاوردهای علمی پژوهشگران ما و آخرین تولیدات علمی و صنعتی آنها باید در قالب کارگاه ها و کارخانه ها شناخته شوند. شناخته نشدن این دستاوردها موجب می شود روحیه جنبش دانشجویی و انرژی ضروری جهت حرکت به سوی مسایل اقتصادی و فنی از بین برود. اینجا نشریات دانشگاهی هستند که در قالب نشریات علمی وارد عمل می شوند؛ هم دستاوردها را تبیین می کنند، هم معرفی می کنند و هم به نمایش می گذارند.
وی اضافه کرد: این نمایش ها و بسترآفرینی برای گفتگو در عرصه علم، چاپ، انتشار و ترویج مقالات علمی موجب می شود که دانشجویان ما علاوه بر مسایل سیاسی و فرهنگی، در عرصه علمی نیز به تبادل نظر بپردازند. این تبادل نظر دو بال علم و فرهنگ را به پیش خواهد برد.
جلیلی عنوان کرد: اگر بخواهم نکته ای را اضافه کنم، باید بگویم عمده محتوایی که برای درخواست مجوز نشریات دانشجویی ارائه می شود، در چه بخشهایی متمرکز است. آیا دانشجویان بیشتر به سوی کارهای علمی حرکت کرده اند یا به سوی کارهای سیاسی-اجتماعی؟ می توان گفت یک توازن نسبی بین محورهای مختلف وجود دارد؛ اما بطور قطع مسایل سیاسی همیشه جذاب تر بوده و سهم بیشتری از محتوای نشریات دانشگاهی را به خود اختصاص داده اند. بعد از آن، موضوعات فرهنگی و ادبی قرار دارند و سپس مسایل علمی و فناورانه که نیازمند توجه بیشتری در عصر حاضر هستند.
وی ادامه داد: امروز مسئله اول کشور، اقتصاد است و یک اقتصاد پویا بدون پشتوانه علمی و صنعتی شکل نمی گیرد. اگر دستاوردی داریم یا ظرفیتی در کشور وجود دارد، این ظرفیت ها باید معرفی شوند و از زیر به رو کشیده شوند. بستر نمایش این دستاوردها رسانه است و رسانه ما در دانشگاه همان نشریاتی هستند که بصورت دانشجویی فعالیت می نمایند.
وی ادامه داد: رتبه بندی نشریات یکی از مسایل مهمی است که در سالیان اخیر مغفول واقع شده است. ما در شورای مرکزی ناظر بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم، از شروع فعالیت خود، بحث رتبه بندی را شروع کردیم و در جلسات متعدد، معیارهای آنرا مورد بحث و بررسی قرار دادیم. این معیارها از جنبه های مختلفی شامل بستر، محتوا و کیفیت سنجیده می شوند. سنجه ها در قالب یک بخشنامه تدوین شده و تلاش شده که این محورها به شکلی طراحی شوند که پیچیدگی خاصی نداشته باشند و در نحوه امتیازدهی و رتبه بندی دانشگاه ها گرفتار اشکال نشویم.
جلیلی عنوان کرد: بطور مختصر، می توانم به دو بخش اصلی اشاره کنم: بخش بصری و بخش محتوایی. بخش بصری شامل خاصیت های گرافیکی طراحی نشریات و زمینه های انتشار محتوا است. به عنوان مثال، اگر نشریه ای بتواند خودرا در قالب صوتی و تصویری و در قالب رسانه های اجتماعی منعکس کند، این یک مزیت شمرده می شود.
این فعال حوزه دانشجویی اشاره کرد: بخش دیگری که به آن اشاره می کنم، بخش محتوایی است. محتوای نشریات باید به روز و در رابطه با مسایل کشور باشد؛ بطوریکه مطالب نشریه چه در عرصه سیاسی و چه علمی، به بررسی مسایل روز بپردازد و منجر به ارائه راهکار ها و راهکارهای مؤثر شود. همچنین، از نظر نگارشی و ادبی، نشریه باید قوی باشد؛ یعنی باید به شکلی نوشته شود که در عین ایجاز و اختصار، کامل و رسا باشد و بتواند بیان خودرا به مخاطب منتقل کند.
وی ادامه داد: اثرگذاری نشریات دانشجویی نیز حائز اهمیت می باشد. اثرگذاری چگونه دیده می شود؟ وقتی مطلبی از یک نشریه در دانشگاهی در یک شهرستان چاپ می شود و در کمتر از چند ماه، همان مقاله یا یادداشت در سطح یک رسانه ملی مانند صدا و سیما یا دیگر رسانه ها منعکس می شود، نشان دهنده اثرگذاری آن مطلب است. این موارد همگی در پروسه رتبه بندی نشریات لحاظ شده اند و چارچوب کلی آن به زودی به دانشگاه ها ابلاغ خواهد گردید تا شورای مرکزی هر دانشگاه بتواند این رتبه بندی را در سطوح استانی و ملی انجام دهد.
عضو شورای ناظر بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم اظهار داشت: هم اکنون، بخشنامه و ضوابط رتبه بندی آماده شده اما هنوز ابلاغ نشده است. ان شاءالله در آینده نزدیک، رتبه بندی نشریات به دانشگاه های کشور ابلاغ خواهد گردید.
وی بیان کرد: موضوع دیگری که می خواهم به آن اشاره کنم، دلیلهای افت نشریات دانشجویی نسبت به ۱۵ یا ۲۰ سال قبل است که شاهد اوج خوبی بودیم. چالش هایی که نشریات و جامعه دانشگاهی ما در ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر با آن مواجه گشتند، شامل موارد زیر است: اولاً، فضای نقد بسته شد. این نه بصورت دستوری از بالا، بلکه به سبب تغییر فرهنگ نقد و گفتمان در دانشگاه ها صورت گرفت. ما به نقطه ای رسیدیم که تحمل نظرات یکدیگر کم شد و این تضارب آرا به پناهگاه نشریات منتقل شد. نشریات به عنوان مکانی برای بیان نظرات مختلف و پاسخگویی به یکدیگر عمل کردند.
وی ادامه داد: با ورود اینترنت و رسانه های اجتماعی، جذابیت بصری و چندرسانه ای این پلت فرم ها موجب کاهش مقبولیت نشریات در بین مخاطب عام شد. مخاطبی که می توانست به آسانی بوسیله موبایل خود به اطلاعات دسترسی پیدا کند، با یک اقیانوس وسیع از اطلاعات کم عمق روبرو شد. این وضعیت موجب شد که نشریات نتوانند خودرا به خوبی معرفی کنند و در زمینه های متنوع رسانه ای تکثیر شوند.
جلیلی بیان کرد: تعدادی از نشریات بجای تولید محتوای مکتوب، تلاش کردند تا محتوای تصویری تولید کنند یا پادکست بسازند؛ در صورتیکه سال ها پیش کارهای خودرا بیشتر در قالب وبلاگ ها انجام می دادند.
عضو شورای ناظر بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم اظهار داشت: در سالیان اخیر، نشریات دانشجویی با چالش های مختلفی مواجه گشته اند. بعد از گذشت دو سال تعطیلی به سبب شیوع بیماری کرونا، ارتباطات در این فضا به شدت قطع شد. در گذشته، ما به آسانی می توانستیم تجربیات و دستاوردهای خودرا از نسلی به نسل دیگر منتقل کنیم؛ اما حال با نسلی روبرو می باشیم که با نسل های قبلی ارتباطی ندارد. این فضای تعطیلی، مجازی شدن و غیرکاغذی بودن نشریات را تشدید کرد و تأثیرات آن به وضوح در دانشگاه ها مشاهده می شود.
وی ادامه داد: زمانی که دانشگاه ها باردیگر باز شدند، با دفاتر و چاپخانه هایی مواجه شدیم که گرد و غبار بر روی آنها نشسته بود. نشریات و تشکل ها دیگر آن شور و نشاط سابق را نداشتند و این مساله موجب شد تا نشریات با سوالاتی جدی مواجه شوند: چگونه می توانیم بر این فضای جدید غلبه کنیم؟برای پاسخ به این پرسش، می توان به چند راه حل اشاره نمود. اولین اقدام، رتبه بندی نشریات است. ما باید نگاهی به گذشته داشته باشیم و نشریات خودرا ارزیابی نماییم تا نقاط ضعف و قوت آنها را شناسایی نماییم. این ارزیابی به ما کمک خواهدنمود تا نشریات موفق تر را به عنوان الگو معرفی نماییم.
جلیلی اشاره کرد: ادامه برگزاری جشنواره ها و همایش های نشریاتی است که در کشور برگزار می شود؛ مانند جشنواره نشانه دانشجویی تیتر که بصورت ملی هر ساله انجام می شود. سومین اقدام، ادامه دوره های آموزشی برای آشنایی با بخشنامه ها و ضوابط رسانه ای است. فقدان شناخت کافی از این موارد می تواند لطمه های جدی به نشریات دانشگاهی وارد کند.
وی اضافه کرد: اگر این سه اقدام صورت گیرد و نشریات بتوانند در قالب خانه های نشریات دانشجویی سازماندهی شوند، می توانند فضایی برای هم افزایی و همکاری ایجاد کنند. این خانه ها می توانند به عنوان پشتوانه ای برای پیشبرد اهداف رسانه ای و نشریاتی در دانشگاه ها عمل کنند.
جلیلی عنوان کرد: درباب افول نشریات مکتوب باید اظهار داشت که باتوجه به تقویت رسانه های اجتماعی و اقبال عمومی به پادکست ها و محتواهای تصویری، برخی ممکنست تصور کنند که نشریات مکتوب درحال پایان هستند. اما این تصور ناصحیح است. تولید محتوای صوتی و تصویری باکیفیت نیازمند سناریو و فیلم نامه ای قوی است؛ در صورتیکه نشریات مکتوب ما موسس محتوای چندرسانه ای جدید هستند. اگر از این نشریات غفلت نماییم، اجازه خواهیم داد که در اقیانوس گسترده و کم عمق اطلاعات غرق شویم.
او در آخر اظهار داشت: بنابراین، حفظ و تقویت نشریات مکتوب لازم است و باید در کنار آنها بدنبال ابزارها و زمینه های جدید نیز باشیم. رسانه های اجتماعی و محتوای چندثانیه ای نباید ما را از اهمیت نوشتن و تفکر غافل کند.
منبع: پارسی كاو
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب